فتق هیاتال عبارت است از ورود قسمتی از معده به درون قفسه سینه از طریق هیاتوس (شکاف) مری موجود در دیافراگم معده.

به طور عادی، دیافراگم دارای شکاف (هیاتوس) کوچکی است که از طریق آن، مری عبور می کند و به معده وصل می شود.

گاهی اوقات، معده بر این شکاف فشار وارد می کند و فتق هیاتال را بوجود می آورد.

در بیشتر موارد، این فتق هیچ گونه مشکلی را بوجود نمی آورد و حتی ممکن است متوجه نباشید که به این نوع فتق مبتلا شده اید.

جایی که مری به معده متصل می شود، عضله ای به نام اسفنکتر تحتانی وجود دارد. این اسفنگتر (دریچه) بیشتر اوقات برای جلوگیری از برگشت غذا و اسید معده منقبض (بسته) می باشد.

وقنی غذا بلعیده می شود، این اسفنگتر شل می شود تا غذا از مری به معده برود. در حالت عادی، این اسفنگتر به شکاف دیافراگم (هیاتوس) متصل است و اطراف این اسفنگتر توسط عضلات دیافراگم پوشیده شده اند.

علائم فتق هیاتال

فتق کوچک هیاتال معمولا علائم و نشانه ای ندارد.

علائم فتق بزرگ هیاتال شامل: برگشت غذا به مری، تهوع، سوزش معده، آروغ زدن، سخت بلعیدن غذا و  خستگی می باشد.

علل فتق هیاتال

دیافراگم عضله ای گنبدی شکل است که قفسه سینه را از شکم جدا می کند.

به طور معمولی، مری از طریق شکافی در دیافراگم به نام "هیاتوس" عبور می کند و به معده وصل می‌شود.

هنگامی که بافت عضلانی اطراف این شکاف ضعیف گردد و قسمت بالای معده به دیافراگم فشار وارد کند، معده وارد قفسه سینه می شود و این فتق رخ می دهد.

علل این فتق عبارتند از:

- جراحت در محل هیاتوس

- تولد نوزاد با شکاف بزرگ هیاتوس

- وجود فشار شدید و دائمی بر عضلات اطراف هیاتوس از جمله هنگام سرفه کردن، استفراغ، زور زدن در هنگام اجابت مزاج و بلند کردن اجسام سنگین.

- کوتاه بودن مری به علت التهاب و زخم ناشی از برگشت اسید معده. کوتاه بودن مری باعث می شود معده به سمت بالا برود.

- اتصال غیرعادی و شل مری به دیافراگم که باعث می شود مری و معده به سمت بالا بروند.

در چه افرادی فتق هیاتال شایع است؟

- افراد بالای 50 سال

- افراد چاق

انواع فتق هیاتال

1- فتق هیاتال لغزشی: یکی از انواع شایع این فتق می باشد که در محل اتصال مری و معده می باشد و قسمتی از معده در قفسه سینه قرار می گیرد.

اغلب در هنگام بلع، این محل اتصال به سمت قفسه سینه پیش می رود.

در عمل بلعیدن، عضلات مری منقبض می شوند و باعث کوتاهی مری و کشیده شدن معده به سمت بالا می شوند.

هنگامی که عمل بلع تمام شد، قسمت بزرگ شده معده به درون شکم می افتد.

2- فتق هیاتال پارامری: قسمتی از معده برای همیشه بالا می رود و درون قفسه سینه جای می گیرد.

عمل بلع غذا بر روی این نوع فتق تاثیری ندارد.

این فتق ممکن است مانع ورود غذا به معده شود و بعد از بلعیدن، غذا به مری بچسبد.

به علت گیر کردن غذادر مری و یا به دلیل وجود اسید معده، ممکن است زخم معده بوجود آید.

تشخیص فتق هیاتال

بیشتر اوقات هنگام بررسی سایر مشکلات گوارشی مثلا برای تشخیص علت سوزش معده یا درد در قسمت بالای شکم، این فتق تشخیص داده می شود.

آزمایشات لازم برای تشخیص عبارتند از:

- عکسبرداری با اشعه X از دستگاه گوارش فوقانی: در این آزمایش، مایعی حاوی باریوم به فرد می خورانند. باریوم دستگاه گوارش را می پوشاند و شما می توانید تصویر واضحی را از مری، معده و قسمت فوقانی روده کوچک ببینید.

- آندوسکوپی: پزشک یک لوله قابل انعطاف و نازک به همراه یک دوربین (آندوسکوپ) را از حلق شما می گذراند و به مری و معده می رساند. در این روش، هر گونه التهاب و زخمی قابل مشاهده می باشد.

درمان فتق هیاتال

بسیاری از افراد مبتلا به این عارضه، علائمی ندارند و نیاز به درمانی ندارند.

اگر فرد مبتلا دارای علائمی همچون سوزش معده و برگشت اسید معده شد، نیاز به درمان دارد.

راه های درمان عبارتند از:

- درمان دارویی شامل :

داروهای ضداسید معده (آنتی اسید)، داروهای کاهش دهنده تولید اسید معده و داروهای متوقف کننده تولید اسید معده.

- جراحی: در موارد کمی و در مواردی که درمان دارویی موفقیت آمیز نباشد، نیاز به جراحی است.

جراحی شامل: کشیدن معده به طرف پایین (شکم) و کوچک کردن شکاف دیافراگم، بازسازی دریچه مری ضعیف شده و یا از بین بردن کیسه فتق می باشد.

این عمل جراحی با برش سینه و یا شکم انجام می شود. در مواردی هم جراحی به روش لاپاراسکوپی انجام می گیرد، به این ترتیب که جراح، ابزار جراحی مخصوص را از

طریق برش های کوچکی در شکم وارد بدن می کند و از این طریق جراحی می کند.

درمان خانگی فتق هیاتال

با ایجاد تغییراتی در شیوه زندگی خود می توانید علائم برگشت اسید معده را کنترل کنید.

- در طول روز وعده های غذایی کوچک مصرف کنید.

- از غذاهایی که باعث سوزش معده می شوند پرهیز کنید، این غذاها شامل: شکلات، پیاز، غذاهای تند، مرکبات و غذاهای دارای گوجه فرنگی می باشد.- از الکل دوری کنید.

- حداقل دو ساعت قبل از خوابیدن، غذا نخورید.

- اگر اضافه وزن دارید، وزن خود را کم کنید.

- سیگار نکشید.

- موقع خواب، حدود 15 سانتیمتر سر خود را بالا ببرید.

- یک قاشق غذاخوری سرکه سیب را در یک لیوان آب بریزید و در طی غذاخوردن، کمی از آن را بنوشید.

- پروبیوتیک ها (مثل ماست پروبیوتیک) را مصرف کنید تا باکتری های مفید روده را زیاد کنند.

- 4 بار در روز و در بین وعده های غذایی، یک فنجان دم‌کرده بابونه بنوشید. بابونه، ضد التهاب است.

- دارچین کمک به تسکین معده می کند.

- ورزش کمک به تقویت عضلات معده می کند.